Kao akcionari Grupacije Evropske investicione banke (EIB), države članice Evropske unije su za ovu godinu odobrile rekordno visoku gornju granicu finansiranja od 100 milijardi eura, kao i nove programe za jačanje konkurentnosti, tehnološkog liderstva i bezbjednosti Evrope. Tokom zasjedanja u Luksemburgu Savjet guvernera EIB, koga čine ministri finansija Evropske unije, odobrio je gornju granicu finansiranja za 2025. godinu.
Savjeti direktora EIB i Evropskog investicionog fonda (EIF) ranije su dali zeleno svjetlo za povećanje finansiranja za bezbjednost i odbranu, energetske mreže i novi program TechEU u cilju jačanja tehnološkog liderstva Evrope. Takođe su odobrili strateške projekte, između ostalog za podršku privredi Ukrajine i izgradnju značajne vojne baze u Litvaniji.
„Jednoglasna podrška naših akcionara – 27 država članica – našim prijedlozima da se obezbijedi rekordan iznos finansijskih sredstava za odbranu, energetsku sigurnost i tehnološko liderstvo, pokazuje ključnu ulogu Grupacije EIB u podršci strateškim prioritetima Evrope”, rekla je predsjednica Grupacije EIB Nađa Kalvinjo. „U svijetu u kojem se sve i svuda istovremeno mijenja, EU je simbol jasnoće, povjerenja i stabilnosti.”
Nova gornja granica finansiranja za 2025. godinu od 100 milijardi eura utvrđena je nakon polugodišnjeg preispitivanja operativnog plana organizacije, a uključuje povećanje učešća sektora bezbjednosti i odbrane Evrope u ukupnom finansiranju na 3,5%, rekordno finansiranje u iznosu većem od 11 milijardi eura za elektroenergetske mreže i skladištenje električne energije u Evropi, kao i veću podršku za tehnološke i industrije inovacije EU.
Program TechEU i Dogovor za čistu industriju
Grupacija EIB pokreće do sada najveći program EU finansiranja za podršku inovacijama i tehnološkom liderstvu, radi privlačenja talenata, kapitala i investicija u Evropu. TechEU će u periodu 2025–2027. godine obezbjediti 70 milijardi eura u obliku vlasničkog i kvazivlasničkog kapitala, kredita i garancija Grupacije EIB i privući privatni kapital kako bi generisao najmanje 250 milijardi eura investicija.
TechEU dopunjuje „Strategiju za novoosnovana i brzorastuća preduzeća” Evropske komisije, radi podrške visokorizičnim projektima i inovativnim preduzećima u svakoj fazi investicionog ciklusa. Omogućiće veću podršku za superračunarstvo, vještačku inteligenciju, digitalnu infrastrukturu, kritične sirovine, zelene industrije kao što su vjetroelektrane na vodi, zdravstvo, bezbijednosno-odbrambene tehnologije, robotiku i napredne materijale.
Savjet direktora EIB je odobrio i prvi paket instrumenata u okviru programa TechEU za podršku liderstvu Evrope u čistim tehnologijama, u skladu sa Dogovorom za čistu industriju EU, uključujući jačanje uzajamnih garancija za proizvodnju energije vjetra i tri nova instrumenta za jačanje konkurentnosti Evrope.
Paket vrijedan 1,5 milijardi eura obezbijediće kontragarancije preko partnerskih banaka proizvođačima mrežnih komponenata kako bi se obezbijedilo održivo snabdijevanje. To će omogućiti integraciju obnovljive energije u elektroenergetske mreže i isporuku pristupačne energije preduzećima i domaćinstvima na području EU.
Kako bi se preduzećima obezbijedili predvidivi i pristupačni troškovi energije i ubrzale investicije u zelenu energiju, EIB i Evropska komisija pokreću pilot-program vrijedan 500 miliona eura za podršku široj primjeni korporativnih ugovora o kupovini električne energije (PPA). EIB će preko partnerskih banaka izdavati kontragarancije za deo PPA koje zaključe srednja preduzeća, kao i veća energetski intenzivna preduzeća, za dugoročnu kupovinu električne energije proizvedene iz čistih izvora.
Radi obezbjeđenja likvidnosti i obrtnog kapitala za visokoinovativna mala i srednja preduzeća koja se bave razvojem zelenih tehnologija, EIB i Komisija pokreću program garancija CleantechEU vrijedan 250 miliona eura. Predviđena je i dopuna programu kojim EIB uspješno podržava proizvođače vjetroturbina i komponenti u iznosu od 1,5 milijardi eura.
Novoizabrano rukovodstvo
Ministar finansija Češke Zbinjek Stanjura imenovan je za novog predsjednika Savjeta guvernera sa jednogodišnjim mandatom, a na funkciju stupa odmah.
„EIB ima ključnu ulogu u podršci evropskim prioritetima, od odbrane preko energetske sigurnosti, pa sve do pristupačnog stanovanja”, rekao je češki ministar finansija Zbinjek Stanjura. „Sa zadovoljstvom preuzimam funkciju predsjednika Savjeta guvernera. Radujem se bliskoj saradnji sa predsjednicom Kalvinjo i drugim ministrima finansija EU na podršci EIB u jačanju njenih aktivnosti koje treba da pomognu u prevazilaženju brojnih izazova sa kojima se Evropa suočava.”
„EIB je ubjedljivo dokazala svoju sposobnost da podrži evropske ciljeve u sve složenijem geopolitičkom okruženju i da djelotvorno ispunjava svoje dužnosti u pogledu podrške bezbijednosti i odbrani, zelenoj i digitalnoj tranziciji, kao i privrednom rastu Evrope, uz istovremeno očuvanje operativne i finansijske pozicije Banke”, izjavila je ministarka finansija Bugarske Temenužka Petkova, koja je Savjetom guvernera predsjedavala proteklih 12 mjeseci. „Želim da se zahvalim predsjednici Kalvinjo i cijeloj instituciji i da poželim sve najbolje novom predsjedniku, svom dragom kolegi Zbinjeku Stanjuri.”
Savjet guvernera izrazio je dobrodošlicu i Katji Pluto, kao novoj predsjednici Revizorskog odbora, koja je preuzela dužnost od Nunja Gracijasa Fernandesa. Revizorski odbor je istom prilikom predstavio svoj godišnji izvještaj.
